Dilemmagesprekken: transparantie en compliance versus praktische werkbaarheid

In een recent dilemmagesprek met commissarissen maakten wij een duik in het dilemma van openbaarmaking; hoe ethisch en integer handelen en tegelijk om te gaan met de praktische realiteit van besluitvorming?  
 
Tekstberichten zoals sms’jes en appjes zijn essentieel geworden voor snelle en informele communicatie in het openbaar bestuur. Op grond van wetgeving is ook van deze berichten openbaarmaking te verlangen, en moeten ze formeel gearchiveerd worden.  
 
Dit leidt tot spanningen: een belangrijke maatschappelijke/juridische eis tot transparantie om vertrouwen te waarborgen, die ook vrije gedachtewisseling bemoeilijkt en verlies van informele afstemming brengt. Dit kan bestuurder en toezichthouders ertoe aanzetten meer mondeling te gaan communiceren, wat bijzonder genoeg, juist die wenselijke transparantie schaadt.  
 
Dit dilemma weerspiegelt een bredere maatschappelijke verschuiving van vertrouwen naar wantrouwen in het openbaar bestuur. Waar informele communicatie eerder werd gezien als noodzakelijk of helpend, wordt het nu vaak geassocieerd met ondoorzichtigheid, 'achterkamertjes'.  
 
Toezichthouders en bestuurders reageren hierop door hun gedrag aan te passen, bijvoorbeeld door minder tekstberichten te sturen of deze te censureren. Dit laat zien hoe systemen zichzelf proberen te stabiliseren in tijden van verandering en technologische ontwikkelingen.  
 
Toezichthouders spelen een cruciale rol in het navigeren in dit dilemma. Hoe te navigeren tussen ethische principes en praktische werkbaarheid? Tussen compliance en uitvoerbaarheid?  
Dit vraagt telkens weer om een bewuste afweging en het helpt om met elkaar reflectieve gesprekken te hebben en daar ook echt tijd voor te maken. De zoektocht naar de balans tussen ethiek en integer handelen en het doen wat nodig is, het koorddansen tussen maatschappelijke eisen en de bestuurlijke realiteit.  
 
In dit gesprek dacht ik ook weer aan het bekende citaat "Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren" [Willem Elsschot].  
Een krachtige symboliek en universaliteit die verwijst naar obstakels als juridische beperkingen en praktische uitdagingen, die wenselijkheden kunnen scheiden van hun verwezenlijking.